Płaskostopie, nazywane także platfusem, to jedno z najczęściej występujących zaburzeń w obrębie stóp, które może pojawić się zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Charakteryzuje się obniżeniem lub całkowitym zanikiem naturalnego łuku podłużnego stopy, co prowadzi do tego, że cała jej powierzchnia przylega do podłoża. Choć z pozoru może wydawać się to błahą dolegliwością, nieleczone płaskostopie może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych – od bólu stóp i kolan, przez problemy z postawą, aż po trwałe zmiany zwyrodnieniowe w układzie ruchu.
Przyczyny płaskostopia – skąd się bierze deformacja stopy?
Płaskostopie może mieć różne podłoże – w zależności od wieku, stanu zdrowia oraz stylu życia danej osoby. U dzieci płaskostopie często ma charakter fizjologiczny, czyli naturalny – związany z niedojrzałością mięśni i więzadeł, które dopiero z czasem uczą się prawidłowego podpierania ciała. Zwykle zanika samoistnie w okolicach 5–6 roku życia. Jednak jeśli deformacja się utrzymuje lub pogłębia, mówimy już o płaskostopiu patologicznym, wymagającym interwencji.
U dorosłych najczęstszymi przyczynami płaskostopia są:
- osłabienie mięśni i więzadeł stopy (np. z powodu braku aktywności fizycznej),
- noszenie niewłaściwego obuwia – zbyt wąskiego, na zbyt wysokim obcasie lub całkowicie płaskiego,
- nadwaga i otyłość, które zwiększają obciążenie stóp,
- urazy i stany zapalne w obrębie stopy lub stawu skokowego,
- choroby neurologiczne i reumatyczne (np. reumatoidalne zapalenie stawów),
- ciąża, w której dochodzi do rozluźnienia więzadeł i zwiększenia masy ciała.
Warto podkreślić, że płaskostopie może mieć również podłoże genetyczne – jeśli w rodzinie występowały podobne deformacje, ryzyko ich rozwoju znacząco rośnie.
Objawy płaskostopia – jak je rozpoznać?
Pierwsze objawy płaskostopia często są subtelne i mogą być bagatelizowane, co prowadzi do ich zaostrzenia w przyszłości. Do najczęściej występujących sygnałów, które mogą wskazywać na płaskostopie, należą:
- ból stóp – szczególnie po długim staniu lub chodzeniu,
- uczucie ciężkości i zmęczenia nóg,
- opuchlizna stóp i kostek,
- nierównomierne zużycie podeszwy butów – częściej po stronie wewnętrznej,
- problemy z utrzymaniem równowagi,
- nawracające bóle kolan, bioder i kręgosłupa – będące wynikiem nieprawidłowego ustawienia kończyn dolnych.
W zaawansowanych przypadkach deformacja stopy jest wyraźnie widoczna – stopa „rozlewa się” na boki, a łuk podłużny przestaje być zauważalny. Dodatkowo może dojść do pogłębiającego się bólu, trudności w chodzeniu i trwałych zmian w aparacie ruchu.
Rodzaje płaskostopia – podłużne i poprzeczne
Specjaliści wyróżniają dwa główne typy płaskostopia:
- Płaskostopie podłużne – najczęściej występująca forma, polegająca na obniżeniu łuku podłużnego stopy. Objawia się zwiększonym przyleganiem całej powierzchni stopy do podłoża.
- Płaskostopie poprzeczne – dotyczy przemieszczenia kości śródstopia i spłaszczenia łuku poprzecznego. Często towarzyszy mu paluch koślawy (hallux valgus), czyli wyraźne skrzywienie dużego palca stopy.
W praktyce bardzo często występuje płaskostopie mieszane, czyli jednoczesne obniżenie obu łuków stopy.
Diagnostyka płaskostopia – jak postawić trafną diagnozę?
Diagnozę płaskostopia stawia zazwyczaj ortopeda lub fizjoterapeuta na podstawie:
- badania fizykalnego – oględziny stóp w pozycji stojącej i podczas chodu,
- analizy chodu – np. przy użyciu platformy tensometrycznej lub podoskopu,
- testu odcisku stopy – popularnej „mokrej stopy” na kartce papieru,
- badań obrazowych, takich jak RTG, w celu oceny stopnia deformacji kości i stawów.
Im wcześniej rozpoznane zostanie płaskostopie, tym większe szanse na jego skuteczne leczenie i uniknięcie powikłań.
Leczenie płaskostopia – metody zachowawcze i operacyjne
W zależności od stopnia zaawansowania, leczenie płaskostopia może obejmować:
1. Ćwiczenia korekcyjne i fizjoterapia
To podstawowa forma terapii, zwłaszcza u dzieci. Ćwiczenia wzmacniają mięśnie stopy i łydki, poprawiają elastyczność oraz stabilizację. Przykłady to:
- chodzenie na palcach i piętach,
- chwytanie przedmiotów palcami stóp,
- turlanie piłeczki pod stopą.
2. Wkładki ortopedyczne
Indywidualnie dopasowane wkładki pomagają w korekcji ustawienia stopy, rozkładają równomiernie nacisk i zmniejszają dolegliwości bólowe. Ich noszenie jest szczególnie istotne przy codziennej aktywności.
3. Zmiana stylu życia
Redukcja masy ciała, rezygnacja z niewłaściwego obuwia oraz codzienna aktywność fizyczna – to czynniki, które mają ogromny wpływ na postęp leczenia. Warto unikać długotrwałego stania i przeciążeń stóp.
4. Leczenie operacyjne
W skrajnych przypadkach, gdy metody zachowawcze nie przynoszą efektów, stosuje się zabiegi chirurgiczne – np. korekcję ustawienia kości, przeszczep ścięgien lub usztywnienie stawów.
Czy płaskostopie można całkowicie wyleczyć?
U dzieci, jeśli terapia rozpocznie się odpowiednio wcześnie, możliwe jest całkowite skorygowanie deformacji i przywrócenie prawidłowego kształtu stopy. U dorosłych leczenie ma na celu głównie zahamowanie postępu płaskostopia i złagodzenie objawów – pełne wyleczenie jest trudniejsze, ale regularna rehabilitacja pozwala znacząco poprawić komfort życia.
Podsumowanie – dlaczego warto nie lekceważyć płaskostopia?
Płaskostopie to nie tylko estetyczny problem, ale realne zagrożenie dla zdrowia całego układu ruchu. Zaniedbane może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak bóle stawów, zwyrodnienia, a nawet trwałe inwalidztwo. Dlatego tak ważna jest profilaktyka, szybka diagnostyka i odpowiednie leczenie. Regularne ćwiczenia, noszenie odpowiedniego obuwia i konsultacja z ortopedą to kluczowe kroki na drodze do zdrowych i sprawnych stóp.
Pamiętaj – twoje stopy niosą cię przez całe życie, warto więc zadbać o nie już dziś.
About Post Author
